Gastvrijheid of Gastfreundschaft? Een meertalige menukaart is misschien niet zo’n slecht idee 

Meertaligheid in de horeca

Als je in Arnhem of Nijmegen rondloopt, valt het steeds meer op: je hoort de Duitse taal. “Das sieht total cool aus!”, klinkt het naast je in de paskamer. Bij de kassa haalt de winkelier opgelucht adem als je contant betaalt: ‘Weer wat wisselgeld voor Duitse gasten die met briefjes van vijftig afrekenen!’ Naast winkelen en het bezoeken van toeristische trekpleisters pakken de Duitse toeristen ook graag een terrasje. En ze houden hierbij niet de hand op de knip zoals Nederlanders vaak doen. Hoe spelen café- en restauranthouders hierop in? 

Dat Duitse toeristen graag hun vakantie doorbrengen aan de Nederlandse kust weten horecaondernemers uit Noord- en Zuid-Holland maar al te goed. Maar de laatste jaren weten onze oosterburen de oostelijke provincies steeds beter te waarderen. Voornamelijk de Hanzesteden, de Veluwe en de regio Arnhem-Nijmegen zijn in trek. De cijfers liegen er niet om: volgens VisitVeluwe is het aantal Duitse gasten tussen 2016 en 2019 verdubbeld en verbleven Duitse toeristen in 2023 samen ruim een miljoen nachten in Gelderland. Dit is een stijging van 281 procent ten opzichte van 2021. De toename van Duitse toeristen komt niet uit de lucht vallen. De regionale toeristenbureaus van Gelderland en Overijssel trekken samen op onder de naam “Das andere Holland”. Met behulp van sociale mediacampagnes, een magazine en advertenties in de lokale kranten van Nordheim-Westfalen en Nedersaksen nodigen ze de Duitsers uit om hun vakantie vlak over de grens door te brengen.  

Duitse toeristen, Duitse menukaart? 

Ongetwijfeld doen Duitse toeristen dan ook de horeca aan, bevestigt Lieke van der Bruggen, marketeer voor de Duitse markt bij VisitVeluwe. Hoewel café- en restauranthouders hier wel op inspelen, blijft de Nederlandse bezoeker volgens Van der Bruggen hun voornaamste focus. Horecaondernemers richten zich daarnaast vaker op Vlamingen, aangezien zij meer interesse hebben in het culinaire thema. Bij restaurant Ultimo in Nijmegen hebben ze hun menukaart in het Engels vertaald, maar niet in het Duits. Op de vraag of er in de toekomst nog een Duitse vertaling komt, is het antwoord ‘nee’: daarvoor ontvangen ze te weinig Duitse gasten.  

Maar er zijn ook zeker horecaondernemers die er wel voor kiezen hun menu te vertalen. Neem Paul Mahieu, eigenaar van het pannenkoekenrestaurant Den Strooper op de Veluwe. Het viel hem op dat er met name in de zomer veel Duitse toeristen kwamen. Hij besloot hierop in te spelen. ‘Op een gegeven moment hadden we zoiets van: we krijgen zoveel Duitse toeristen over de vloer, laten we ze een menukaart in eigen taal bieden.’ 

Gertrude van Keulen, marketingadviseur bij MarketingOost, adviseert ondernemers om Duitse gasten echt in hun eigen taal aan te spreken. ‘Duitsers zijn punctueel, hechten waarde aan goede informatie en dat alles goed geregeld is.  Duidelijke informatievoorziening, toegespitst op Duitse gasten, is echt aan te raden.’ Dit bevestigt Beatrice Schenk, vertaalster Nederlands-Duits en zelf een Duitse. ‘Duitse toeristen vinden het belangrijk om te weten wat ze eten. Veel cafés en restaurants gebruiken daarnaast chique of grappige namen voor hun gerechten. Het is dan leuk als de Duitse gasten dit ook begrijpen.’ 

Waarom geen Engels? 

Aan de andere kant: de Duitse toerist van vandaag is niet dezelfde als de Duitse toerist van vroeger. ‘De oudere generatie Duitsers die hier dertig jaar geleden kwam, was wat arroganter. Die hadden zoiets van: jullie praten maar Duits’, aldus Mahieu. Vandaag de dag is dat heel anders. ‘De generatie van nu doet zijn best om Engels of zelfs Nederlands te praten.’ Als je als café- of restauranthouder overweegt om je menu te vertalen, is het dus belangrijk om naar je doelgroep te kijken. ‘Wij zijn een bedrijf waar veel gezinnen komen. Het is voor kinderen leuk om het menu in de eigen taal te zien. Als je een duur à la carte restaurant hebt, krijg je een ander publiek. Daar hoef je misschien niet persé je kaart te vertalen.’ Dit bevestigen ze bij het à la carte restaurant De Portier uit Nijmegen. ‘Wij hebben geen menukaart, maar serveren een verrassingsmenu. Onze Duitse gasten spreken eigenlijk ook altijd Engels.’ 

Toch heeft een Duitse menukaart volgens Mahieu nog een groot voordeel: het maakt het voor zijn personeel een stuk makkelijker. ‘Als het heel erg druk is, verlicht je je personeel. Als de gasten het zelf lezen en begrijpen, kunnen ze zelf bestellen. Begrijpen ze het niet, dan ben je er hartstikke druk mee om het allemaal uit te leggen.’ En dan moet je personeel hebben dat zodanig Duits kan spreken, dat ze het direct kunnen vertalen. ‘Mijn Duits is best wel goed, maar dat geldt niet voor iedereen. Dingen op de menukaart zoals uien, gember: dan wordt het lastiger. De meesten van onze ploeg kunnen met Engels goed uit de voeten, maar met Frans en Duits niet.’  

Zelf vertalen 

Een andere drempel voor café- en restauranthouders zijn de kosten van een vertaling. Zeker als je een wisselend menu hebt, kunnen die oplopen. De hoge kosten komen volgens vertaalster Beatrice Schenk doordat een menuvertaling veel tijd kost. ‘Er zijn dingen die gewoon niet te vertalen zijn, zoals het woord borrel. Ook vleesgerechten zijn lastig te vertalen. In Duitsland worden er andere producten gebruikt. Je moet echt heel veel uitzoeken: wat is het, hoe wordt dat in Duitsland genoemd? Soms gaat het snel, maar vaak duurt het wat langer. Net als met vleesgerechten’, grapt ze. 

Ze snapt dat de vertaaltarieven een drempel kunnen zijn. Of je dan je vertaling zelf kunt doen, hangt volgens Schenk af van wat voor menu je hebt. ‘Als je een menu hebt waarop alles heel rechttoe rechtaan is, kun je het zelf doen. Maar als je leuke namen of omschrijvingen hebt, is het beter om een vertaalbureau in te schakelen.’ Paul Mahieu koos ervoor om zelf zijn menu te vertalen. ‘Mijn Duits is redelijk goed, en wat betreft ingrediënten kom je met Google Translate ook ver. Zinnetjes als “Heerlijk, probeer dit!” zijn natuurlijk wel lastiger. Maar al met al zijn we er goed uitgekomen. En we vinden het niet erg als er hier en daar een foutje in zit. Onze Duitse gasten waarderen het dat we de moeite hebben gedaan.’ 

Anna Kranenburg –

Stage zit erop… en wat nu?

Yesenia Stage

De afgelopen paar maanden heb ik een geweldige tijd gehad als stagiair bij het fantastische team van Exito Vertaalbureau. Tijdens mijn master Professioneel Vertalen had ik natuurlijk al een hoop geleerd over de vertaalwereld en de kunst van het vertalen, maar pas tijdens deze stage heb ik pas echt ontdekt hoe het er in de praktijk aan toegaat. 

Meer dan alleen vertalen

Tijdens mijn stage heb ik een schat aan nieuwe ervaringen opgedaan. Van medische teksten en marketingmateriaal tot documenten uit de maritieme sector – ik heb het allemaal mogen vertalen. Daarnaast heb ik geleerd hoe het contact verloopt met particuliere klanten, grote bedrijven en andere vertalers. Hierdoor heb ik kunnen ervaren dat het vak vertalen veel meer omvat dan alleen taal. Het gaat om communicatie met klanten, projectmanagement, en ook krijg je te maken met financiële zaken. 

Als vertaler moet je rekening moeten houden met zoveel meer dan alleen de teksten die je onder handen hebt. Vooral als je ooit als zelfstandige vertaler aan de slag wilt gaan, is het belangrijk om al deze aspecten goed in gedachten te houden. Eén ding is duidelijk: communication is key! Door helder en duidelijk met je klanten te blijven communiceren krijg je een goed beeld van wat je klanten nodig hebben en wat ze van je verwachten. Dit stelt je in staat om beter op hun wensen in te spelen, wat bijdraagt aan een positieve klantervaring en nieuwe kansen opent.

Ik ben Exito dan ook zeer dankbaar dat ze me volledig hebben meegenomen in dit leerproces. Dankzij hen heb ik een helder beeld gekregen van alles wat erbij komt kijken en weet ik nu precies hoe ik ermee om moet gaan. Helaas loopt mijn stage binnenkort ten einde en zal ik afscheid moeten nemen van dit geweldig team.

Van Stage naar Scriptie

Na mijn stage ga ik me volledig richten op mijn scriptie, waarin ik de verschillende vertaalstrategieën zal onderzoeken die worden gebruikt bij het vertalen van humor in de sitcom Friends. Hierbij zal ik me richten op de ondertiteling naar het Nederlands en Spaans. Dit wordt nog flinke uitdaging, omdat de perceptie van humor sterk kan verschillen per cultuur, persoon en situatie. Zeer interessant en ik ben dan ook zeer benieuwd naar wat ik allemaal ga ontdekken.

Met een rugzak vol ervaring en nieuwe inzichten kijk ik uit naar wat de toekomst brengt.

Op naar de volgende stap in mijn vertaalavontuur!

De voor- en nadelen van AI 

De voor- en nadelen van AI

AI is een van de belangrijkste technologische ontwikkelingen van de afgelopen jaren. Ook in de wereld van vertalen is AI een steeds grotere rol gaan spelen, met hier en daar zelfs de claim dat het menselijke vertalers gaat vervangen. Als AI menselijke vertalers ooit echt gaat vervangen, duurt dat nog zeker wel even, want op dit moment is AI zeker niet perfect. Hier zijn een aantal van de voor- en nadelen van AI voor vertaling, gebaseerd op het artikel van AIContentfy. 

Productiviteit 

Het voornaamste voordeel aan het gebruik van AI voor vertaling en lokalisatie, is dat het proces sneller en efficiënter wordt. Binnen enkele seconde kan AI enorme teksten vertalen en ook lokaliseren, zodat deze niet alleen in doeltaal staan, maar ook passen bij de cultuur van de doelgroep. Dit zorgt ervoor dat je veel productiever kunt werken. In plaats van uren bezig te zijn met een vertaling, laat je AI het grootste deel van je werk doen en verbeter je de tekst achteraf. Hierdoor blijft er meer tijd over voor andere taken. 

Kwaliteit 

Een nadeel dat bij een vertaling van AI wel komt kijken is de kwaliteit. Over het algemeen is de vertaling van een redelijke kwaliteit, maar er kunnen nog altijd fouten in de tekst zitten. Dit is vooral een probleem omdat mensen vaak de neiging hebben AI wel te geloven. Alles klinkt vloeiend, dus zal het vast ook wel allemaal juist zijn, maar een foutje is – zelfs door AI – zo gemaakt. Het is daardoor van belang om erg kritisch naar de AI-vertaling te kijken. Ga niet uit van de kwaliteit van AI, blijf opletten en controleer op fouten. Zeker bij lastige zinconstructies, gezegdes of grappen is het belangrijk dat deze goed gecontroleerd worden, omdat AI hier moeite mee heeft.  

Kosten

Naast het feit dat AI snel en efficiënt is, is het ook nog eens kostenbesparend. Veel AI-hulpmiddelen zijn gratis of anders hebben ze een goedkoop abonnement dat je kunt nemen om ongelimiteerd te vertalen. Het scheelt daarom heel veel kosten omdat er geen vertaler ingehuurd hoeft te worden of – als je zelf vertaler bent – scheelt het tijd, waardoor je meer projecten uit kunt voeren en zo meer kunt verdienen. 

Menselijke vertalers 

Met AI hoef je dus minder vertalers in te huren als je een vertaling nodig hebt en zelf niet over de vaardigheden en kennis beschikt om te vertalen. Echter, dit is ook een nadeel van AI. Voor een bedrijf zal het kostenbesparend zijn omdat die niemand in hoeft te huren, maar de vertaler die dankzij AI niet wordt ingehuurd zal salaris mislopen. Hoe meer AI gebruikt zal worden voor vertaling, hoe meer vertalers hun baan kwijt zullen raken. Zelfs al kunnen deze vertalers een rol hebben in het proces van AI-vertalen, bijvoorbeeld als proofreader, dan zal dit nog steeds een stuk minder betalen en het werkplezier verlagen. Vertalers zijn immers geen vertaler geworden om vertalingen van een computer te controleren. 

Toegankelijk 

Het vertalen van teksten maakt deze toegankelijk voor publiek dat ze hiervoor niet kon lezen, omdat ze de brontaal niet spreken. AI kan dit op grotere schaal doen. Doordat AI zo snel en goedkoop kan vertalen, is het voor bedrijven makkelijker om teksten naar veel verschillende talen te vertalen. Zeker omdat (als de teksten niet helemaal correct hoeven te zijn) AI dit live kan doen, waardoor iedere tekst met een druk op de knop voor de klant in zijn of haar voorkeurstaal beschikbaar wordt. Hierdoor zal niemand tegengehouden worden door een taalbarrière. De live-vertalingen van AI zullen niet perfect zijn, maar de algemene boodschap zal toegankelijk zijn voor iedereen. 

Geen personalisatie 

Hoewel alle teksten toegankelijk zullen zijn, zijn ze zoals gezegd zeker niet perfect. Naast het feit dat ze fouten kunnen bevatten, zijn ze ook niet gepersonaliseerd. Lezers zullen de teksten wel in hun eigen taal kunnen lezen, maar waarschijnlijk zal de tekst ze niet echt aanspreken. En zeker bij marketing, waar je de lezer toch wilt overhalen je product of service te kopen, is dit toch wel een nadeel. Het simpelweg kunnen lezen van de tekst zal er niet voor zorgen dat de lezer ook iets wil kopen, en zeker als er een veel fouten in de AI-vertaling staan, kan dit potentiële klanten ook juist afschrikken. 

AI: wel of niet gebruiken? 

AI kent zowel voordelen als nadelen. Hoewel het handig is om snel, efficiënt en goedkoop je teksten toegankelijk te maken voor een groot publiek, kan het nog steeds fouten bevatten, is het niet gepersonaliseerd en zorgt het ervoor dat menselijke vertalers hun baan kunnen verliezen. Het is met name belangrijk je bewust te zijn van zowel de voor- als nadelen van AI als je dit wilt gebruiken. 

Wij van Exito zien AI vooral als een handig hulpmiddel. Mochten we zelfs net niet uit de zin komen en is er niemand beschikbaar om het aan te vragen, dan laten we AI die zin vertalen om hier inspiratie uit op te halen. En als bedrijven echt heel krap bij kas zitten, dan staan we altijd open voor het editen van vertalingen door AI. Maar over het algemeen raden wij mensen toch aan om een menselijke vertaler op te zoeken, omdat deze een vertaling kunnen leveren die niet alleen van hoge kwaliteit is, maar het publiek ook echt aanspreekt. 

Welke vaardigheden moet je hebben om vertaler te worden?

Vertalen is een vak. Het vraagt om meer dan alleen twee talen beheersen. Maar wat zijn dan precies de vaardigheden die nodig zijn om vertaler te worden? Online zijn hier aardig wat artikelen over te vinden. Zo veel dat het misschien niet heel overzichtelijk is. Studente aan Universiteit Leiden en stagiaire van Exito, Bente Will, schreef daarom deze blog over de vaardigheden die wij bij Exito belangrijk vinden, onder andere gebaseerd op een artikel van LinkedIn en artikelen van BLEND.

Taalbeheersing

Alhoewel vertalen meer is dan twee talen beheersen, is het wel de basis van vertalen. Naast je moedertaal moet je nog minstens één taal op hoog niveau beheersen. Maar alleen de talen beheersen is niet genoeg. Je moet ook kennis hebben van de cultuur of culturen die bij deze talen komen kijken, zodat je weet wat wel en niet gezegd kan worden. Je moet om kunnen gaan met de idiomen, uitdrukkingen en culturele nuances die een taal heeft, én weten hoe je deze het beste kunt vertalen naar een andere taal en cultuur. Denk dan bijvoorbeeld aan de Engelse uitdrukking “It’s raining cats and dogs”. Dit kan vertaald worden met “Het regent katten en honden”, maar dat klinkt toch niet lekker omdat we dit in het Nederlands niet zo zeggen. Een betere vertaling is de Nederlandse uitdrukking “Het regent pijpenstelen”, of als we iets dichter bij het Engels willen blijven, kunnen we zeggen “Het is hondenweer”.

Onderzoek

Echter, geen enkele vertaler weet alles van een taal en cultuur. Iedere vertaler zal dingen op moeten zoeken. Dit kan een woord in het woordenboek zijn, omdat je de betekenis of vertaling in een specifieke context wilt controleren. Maar dit kunnen ook concepten zijn in specifieke velden, zoals bijvoorbeeld medische terminologie. Het is van belang dat je deze informatie niet alleen weet te vinden, maar dat deze ook van een betrouwbare bron komt en relevant is voor je vertaling. De verkeerde informatie – bijvoorbeeld alleen maar even snel naar ChatGPT of iets dergelijks zonder te controleren – is funest voor je vertaling.

Schrijven

Een belangrijk onderdeel van vertalen is schrijven. Iets woord-voor-woord vertalen zorgt misschien wel voor een begrijpelijke vertaling, maar levert niet altijd een mooie tekst op die lekker wegleest. Het is daarom belangrijk dat je als vertaler de brontekst goed kunt lezen, en hier de belangrijkste punten uit kunt halen. Wat moet echt terugkomen in de vertaling? En wat kan worden weggelaten of vervangen? Denk hierbij bijvoorbeeld aan voorbeelden, anekdotes of gewoontes. Wat werkt in de ene cultuur wordt misschien niet begrepen in de andere cultuur of komt daar heel anders over. Stel de tekst begint met een anekdote over een begroeting en de mensen buigen naar elkaar. Dit zal in de meeste Westerse culturen vreemd aanvoelen terwijl dit in veel Aziatische landen de norm is. Als vertaler moet je kunnen herkennen of dit soort dingen letterlijk vertaald kunnen worden of dat ze aangepast moeten worden, wat in dit geval zal resulteren in een vertaling met een handdruk in plaats van een buiging. Daarnaast moet de vertaling de juiste stijl en woordgebruik hebben. Past de stijl en woordgebruik bij het publiek van de vertaling? Klopt de vertaling met het doel dat de klant voor ogen heeft?  Een vertaling moet overkomen als een originele tekst. Dit vraagt om een creatieve aanpak van vertalen, schrijven en herschrijven.

Professioneel

Als je professioneel vertaler wilt worden, is het belangrijk dat je professioneel overkomt. In principe vraagt dit bij vertalen, en zeker als je dit freelance wilt doen, om twee dingen: duidelijkheid en betrouwbaarheid. Je moet duidelijk zijn in de communicatie naar je klanten. Ze moeten weten wat ze van je kunnen verwachten, en wanneer. Hier komt ook betrouwbaarheid bij kijken. Zorg dat jij de kwaliteit levert die je belooft, en dat je dit ook vóór de afgesproken deadline doet. Mocht je toch in tijdnood komen en te laat zijn met je vertaling, ga deze dan niet afraffelen. Zorg dat de vertaling van goede kwaliteit is, en communiceer op tijd naar de klant dat de vertaling iets langer duurt. Als de klant ervan op de hoogte is, vindt deze het meestal geen probleem om iets langer te moeten wachten.

Op de hoogte blijven

Verder kun je als vertaler eigenlijk niet stilzitten. Je moet altijd op de hoogte zijn van de nieuwste trends, zowel op het gebied van de taal zelf als handige hulpmiddelen. Talen veranderen continu, woorden verschijnen en verdwijnen, en krijgen ook een andere betekenis. Wat eerst een belediging was, wordt nu geaccepteerd en andersom. Het is belangrijk dat je dit in de gaten houdt, zodat je altijd de relevante kennis hebt over de talen en culturen waar je mee werkt. Een handige website hiervoor is http://www.ktv-kennisnet.nl, waar je verschillende webinars en trainingen kunt volgen voor verschillende talen en deelgebieden. Bovendien zijn er in de vertaalsector vele hulpmiddelen die je kunnen helpen bij het vertalen. Denk dan aan computerprogramma’s die vertalingen opslaan in een vertaalgeheugen, maar ook machines en AI die voor je vertalen. Als vertaler moet je je bewust zijn van de risico’s die dit soort programma’s met zich mee kunnen brengen, maar ook hoe ze je kunnen helpen beter en sneller te vertalen.

Ervaring

Tot slot is daar dan ervaring. Ervaring is wellicht het belangrijkste dat je als vertaler kunt hebben. Echter, zeker als beginnend vertaler kan dit voor problemen zorgen. Veel klanten en vertaalbureaus werken liever niet met onervaren vertalers. Hierdoor beland je vaak in een vicieuze cirkel: je mag geen vertaalwerk doen omdat je geen ervaring hebt, maar je kunt geen ervaring opdoen als je niet mag vertalen. Om deze ervaring wel op te kunnen doen, zou je wellicht ergens stage kunnen gaan lopen of ergens als vrijwilliger gaan vertalen. Dit heeft als nadeel dat het financieel gezien niet echt voordelig is, maar het geeft je wel de ervaring die je nodig hebt. Ook kan specialiseren helpen. Bepaalde markten hebben nou eenmaal gespecialiseerde vertalers nodig, denk dan bijvoorbeeld aan juridisch of medisch vertalen. Je specialiseren zorgt ervoor dat je aantrekkelijker wordt voor klanten in dat domein en het geeft je een streepje voor op vertalers die niet gespecialiseerd zijn.  

Heb je vragen over het starten als vertaler, neem gerust contact met ons op, we vertellen je graag meer! 

Welke vaardigheden moet je hebben om vertaler te worden?

Vertalen is een vak. Het vraagt om meer dan alleen twee talen beheersen. Maar wat zijn dan precies de vaardigheden die nodig zijn om vertaler te worden? Online zijn hier aardig wat artikelen over te vinden. Zo veel dat het misschien niet heel overzichtelijk is. Studente aan Universiteit Leiden en stagiaire van Exito, Bente Will, schreef daarom deze blog over de vaardigheden die wij bij Exito belangrijk vinden,  onder andere gebaseerd op een artikel van LinkedIn en artikelen van BLEND.

Taalbeheersing

Alhoewel vertalen meer is dan twee talen beheersen, is het wel de basis van vertalen. Naast je moedertaal moet je nog minstens één taal op hoog niveau beheersen. Maar alleen de talen beheersen is niet genoeg. Je moet ook kennis hebben van de cultuur of culturen die bij deze talen komen kijken, zodat je weet wat wel en niet gezegd kan worden. Je moet om kunnen gaan met de idiomen, uitdrukkingen en culturele nuances die een taal heeft, én weten hoe je deze het beste kunt vertalen naar een andere taal en cultuur.   Denk dan bijvoorbeeld aan de Engelse uitdrukking “It’s raining cats and dogs”. Dit kan vertaald worden met “Het regent katten en honden”, maar dat klinkt toch niet lekker omdat we dit in het Nederlands niet zo zeggen. Een betere vertaling is de Nederlandse uitdrukking “Het regent pijpenstelen”, of als we iets dichter bij het Engels willen blijven, kunnen we zeggen “Het is hondenweer”.

Onderzoek

Echter, geen enkele vertaler weet alles van een taal en cultuur. Iedere vertaler zal dingen op moeten zoeken. Dit kan een woord in het woordenboek zijn, omdat je de betekenis of vertaling in een specifieke context wilt controleren.  Maar dit kunnen ook concepten zijn in specifieke velden, zoals bijvoorbeeld medische terminologie. Het is van belang dat je deze informatie niet alleen weet te vinden, maar dat deze ook van een betrouwbare bron komt en relevant is voor je vertaling. De verkeerde informatie – bijvoorbeeld alleen maar even snel naar ChatGPT of iets dergelijks zonder te controleren – is funest voor je vertaling.

Schrijven

Een belangrijk onderdeel van vertalen is schrijven. Iets woord-voor-woord vertalen zorgt misschien wel voor een begrijpelijke vertaling, maar levert niet altijd een mooie tekst op die lekker wegleest. Het is daarom belangrijk dat je als vertaler de brontekst goed kunt lezen, en hier de belangrijkste punten uit kunt halen. Wat moet echt terugkomen in de vertaling? En wat kan worden weggelaten of vervangen? Denk hierbij bijvoorbeeld aan voorbeelden, anekdotes of gewoontes. Wat werkt in de ene cultuur wordt misschien niet begrepen in de andere cultuur of komt daar heel anders over. Stel de tekst begint met een anekdote over een begroeting en de mensen buigen naar elkaar. Dit zal in de meeste Westerse culturen vreemd aanvoelen terwijl dit in veel Aziatische landen de norm is. Als vertaler moet je kunnen herkennen of dit soort dingen letterlijk vertaald kunnen worden of dat ze aangepast moeten worden, wat in dit geval zal resulteren in een vertaling met een handdruk in plaats van een buiging. Daarnaast moet de vertaling ook de juiste stijl en woordgebruik hebben. Past de stijl en woordgebruik bij het publiek van de vertaling? Klopt de vertaling met het doel dat de klant voor ogen heeft?  Een vertaling moet overkomen als een originele tekst. Dit vraagt om een creatieve aanpak van vertalen, schrijven en herschrijven.

Professioneel

Als je professioneel vertaler wilt worden, is het belangrijk dat je professioneel overkomt. In principe vraagt dit bij vertalen, en zeker als je dit freelance wilt doen, om twee dingen: duidelijkheid en betrouwbaarheid. Je moet duidelijk zijn in de communicatie naar je klanten. Ze moeten weten wat ze van je kunnen verwachten, en wanneer. Hier komt ook betrouwbaarheid bij kijken. Zorg dat jij de kwaliteit levert die je belooft, en dat je dit ook vóór de afgesproken deadline doet. Mocht je toch in tijdnood komen en te laat zijn met je vertaling, ga deze dan niet afraffelen. Zorg dat de vertaling van goede kwaliteit is, en communiceer op tijd naar de klant dat de vertaling iets langer duurt. Als de klant ervan op de hoogte is, vindt deze het meestal geen probleem om iets langer te moeten wachten.

Op de hoogte blijven

Verder kun je als vertaler eigenlijk niet stilzitten. Je moet altijd op de hoogte zijn van de nieuwste trends, zowel op het gebied van de taal zelf als handige hulpmiddelen. Talen veranderen continu, woorden verschijnen en verdwijnen, en krijgen ook een andere betekenis.  Wat eerst een belediging was, wordt nu geaccepteerd en andersom. Het is belangrijk dat je dit in de gaten houdt, zodat je altijd de relevante kennis hebt over de talen en culturen waar je mee werkt. Een handige website hiervoor is http://www.ktv-kennisnet.nl, waar je verschillende webinars en trainingen kunt volgen voor verschillende talen en deelgebieden. Bovendien zijn er in de vertaalsector vele hulpmiddelen die je kunnen helpen bij het vertalen. Denk dan aan computerprogramma’s die vertalingen opslaan in een vertaalgeheugen, maar ook machines en AI die voor je vertalen. Als vertaler moet je je bewust zijn van de risico’s die dit soort programma’s met zich mee kunnen brengen, maar ook hoe ze je kunnen helpen beter en sneller te vertalen.

Ervaring

Tot slot is daar dan ervaring. Ervaring is wellicht het belangrijkste dat je als vertaler kunt hebben. Echter, zeker als beginnend vertaler kan dit voor problemen zorgen. Veel klanten en vertaalbureaus werken liever niet met onervaren vertalers. Hierdoor beland je vaak in een vicieuze cirkel: je mag geen vertaalwerk doen omdat je geen ervaring hebt, maar je kunt geen ervaring opdoen als je niet mag vertalen. Om deze ervaring wel op te kunnen doen, zou je wellicht ergens stage kunnen gaan lopen of ergens als vrijwilliger gaan vertalen. Dit heeft als nadeel dat het financieel gezien niet echt voordelig is, maar het geeft je wel de ervaring die je nodig hebt. Ook kan specialiseren helpen. Bepaalde markten hebben nou eenmaal gespecialiseerde vertalers nodig, denk dan bijvoorbeeld aan juridisch of medisch vertalen. Je specialiseren zorgt ervoor dat je aantrekkelijker wordt voor klanten in dat domein en het geeft je een streepje voor op vertalers die niet gespecialiseerd zijn.  

Heb je vragen over het starten als vertaler, neem gerust contact met ons op, we vertellen je graag meer!

Ondertitelen: Vertalen met beperkingen 

Ondertitelen: Vertalen met beperkingen

Niet iedere vertaler is ook een goede ondertitelaar, simpelweg omdat ondertitelen veel meer is dan alleen vertalen. Het is vertalen met beperkingen in ruimte, tijd en context. De audio moet niet alleen goed vertaald worden, er moet ook rekening gehouden worden met deze beperkingen zodat er een fijne kijkervaring ontstaat. In deze blog een aantal van de uitdagingen van ondertitelen, zoals benoemd in het artikel How subtitling is different from translating texts. 

Ruimte 

Ondertiteling mag niet te veel ruimte innemen, omdat het dan het beeld in de weg zit. Hierdoor mag het maar 42 tekens per regel bevatten. Tot deze 42 tekens behoren niet alleen de letters, maar ook getallen, spaties, punten, komma’s, enz. Als een regel te veel tekens bevat, kunnen er meerdere regels worden gebruikt.  Maar in het algemeen geldt dat er maar twee regels per ondertitel mogen zijn. Als een zin over twee regels ondertitel verdeeld wordt, dan moet deze op een logische plek geknipt worden. Woorden die bij elkaar horen, zoals een bijvoeglijk en zelfstandig naamwoord, mogen niet uit elkaar worden gehaald. Verder hebben veel klanten een voorkeur over de verdeling van de twee regels. De ene klant heeft liever dat de bovenste regel langer is, de ander wil juist dat de meeste woorden zich in de onderste ondertitel bevinden. Tevens kan de ondertiteling op andere plekken op het scherm staan. De voorkeur gaat meestal naar onderin, het midden van het scherm, maar dit hoeft niet. Het voordeel van het midden van het scherm is dat de blik hier automatisch naartoe gaat. Echter, als de ondertitel linksonder in het beeld staat, dan begint de regel altijd op precies dezelfde plek, wat het lezen makkelijker maakt. 

Tijd 

Verder is het belangrijk dat de ondertitels gelezen kunnen worden door de kijkers, dat is immers het doel van ondertiteling. Over het algemeen wordt er vanuit gegaan dat een kijker zes seconden nodig heeft om twee volle regels te kunnen lezen. Maar de ondertiteling moet ook niet veel langer dan 6 seconden in beeld zijn, omdat dan de kans bestaat dat de kijker de ondertiteling opnieuw gaat lezen. Een hele korte ondertiteling moet minstens één seconde in beeld zijn, zodat de kijker deze kan lezen. Er moet dus een balans gevonden worden, en hier komt ook de timing van de ondertiteling bij kijken. De ondertitel moet verschijnen als het personage in de film begint met praten, en verdwijnen als deze spreker klaar is. Als meerdere sprekers snel achter elkaar spreken, zijn een aantal frames tussen de ondertitels nodig. Veel klanten hebben ook liever niet dat ondertitels over een verandering van shot heengaan, wat het ondertitelen nog lastiger maakt. 

Context 

Het voordeel bij het vertalen van een tekst is dat de lezers van de vertaling het origineel (in de meeste gevallen) niet lezen en de context alleen de tekst zelf is. Ondertiteling is een ander verhaal. Hier wordt de vertaling als het ware op het originele materiaal geplakt. Zowel het originele beeld als de originele audio is beschikbaar voor de kijker. De kijker in kwestie kan – als deze de taal van de audio ook begrijpt – de audio vergelijken met de vertaling, en het beeld kan door iedere kijker met de vertaling vergeleken worden. Het is daarom van belang dat de ondertiteling zo goed mogelijk past bij het beeld en de audio. Als iemand heel boos kijkt en klinkt in het origineel, is het vreemd als de ondertiteling een andere toon heeft. Ook als wat besproken wordt in beeld te zien is, moet dit kloppen met de ondertiteling. Als er in beeld een hond te zien is, kan er in de ondertiteling niet opeens een kat voorbijkomen. Zeker met gezegdes en (woord)grappen kan dit nog best lastig zijn. In een platte tekst kan een grap die in de vertaling niet werkt gewoon vervangen worden door een hele andere, maar als in het beeld een duidelijke verwijzing is naar een onderdeel van deze grap, dan kan dit niet. Zie het voorbeeld van The Big Bang Theory in het artikel How subtitling is different from translating texts van Mirjam van Dijk. 

Altijd anders 

Helaas is de wereld van de ondertiteling niet zwart-wit. De beperkingen verschillen per alfabet, per taal en per klant, en blijven ook steeds veranderen. Waar het aantal tekens per seconde vroeger minder was, wordt dit nu steeds meer omdat een groot deel van de kijkers liever alle gesproken tekst in de ondertiteling wil zien in plaats van een aangepaste, ingekorte versie. En in de tijd van streaming is dit ook geen enorm probleem, want als de kijker niet de hele ondertiteling kan lezen, dan kan er gewoon op pauze gedrukt worden of zelfs worden teruggespoeld. 

Al met al is het als ondertitelaar belangrijk dat je je bewust bent van de beperkingen, en dat deze kunnen verschillen. Wie hier rekening mee houdt, en natuurlijk de audio goed weet te vertalen, zal bij het ondertitelen geen problemen ervaren. Ook als kijker is het handig om je bewust te zijn van de beperkingen. Als je voortaan een film kijkt en denkt: “Wat een rare vertaling, dit zeggen ze niet!”, weet dan dat de ondertitelaar het zo goed mogelijk heeft willen vertalen en hier beperkt in is geweest. Ondertitelen is niet simpelweg vertalen, er komt veel meer bij kijken en dit vraagt soms om creatieve oplossingen. 

BERGFOOD

BERGFOOD

TASTE THE QUALITY OF A SPECIALIST

BIJ BERGFOOD KOESTEREN ZE NIET ALLEEN EEN LIEFDE VOOR ETEN, MAAR OOK VOOR VERHALEN. 

De prachtige verhalen achter de familiebedrijven waarmee ze samenwerken lezen als een rijk geschiedenisboek.

Natuurlijk heeft Bergfood zelf ook zo’n verhaal! Bijna veertig jaar geleden ontstaat het bedrijf uit pure liefde voor Italië, het heerlijke eten en de gepassioneerde Italianen, en tot op de dag van vandaag levert Bergfood prachtige producten en ingrediënten die je smaakpapillen betoveren.

Van pasta tot olijfolie, van truffels tot kazen en meer. Het assortiment van Bergfood is zorgvuldig samengesteld na jarenlange samenwerkingen met lokale handelspartners. De producten worden vervaardigd op basis van traditionele recepten die geworteld zijn in de rijke mediterrane cultuur.

DE WENS VAN BERGFOOD

NAUWKEURIGE EN HELDERE COMMUNICATIE, VAN LABELS TOT MARKETING

Veelzijdig als het bedrijf zelf, was Bergfood op zoek naar een veelzijdig vertaalbureau. Etiketten, ingrediëntbeschrijvingen en andere levensmiddeleninformatie vragen namelijk om speciale en veelzijdige kennis.

Soms gaat het om technische vertalingen in meerdere talen van labels of gespecialiseerde webteksten. Andere keren zijn er vertalingen nodig van teksten voor marketingdoeleinden, bijvoorbeeld bij de introductie van een nieuwe productlijn, naar onder meer Frans, Duits en Engels.

Deze combinatie aan opdrachten wilde Bergfood onderbrengen bij één bureau, met korte communicatielijnen en heldere interactie, aan wie ze met een gerust hart de diverse opdrachten konden toevertrouwen.

“Als bedrijf in de voedingsmiddelenindustrie zijn er vele regels en wetten waar we ons aan moeten houden. Het is daarom voor ons erg belangrijk om met bedrijven samen te werken die dit letterlijk weten te vertalen en we zijn blij dat we daarin Exito hebben gevonden.”

Maarten van den Berg, Bergfood

“Regelmatig heb ik contact met Hilde en haar collega’s van Exito. Ik kan ervan uit gaan dat onze aanvragen deskundig en uitstekend, vakkundig uitgevoerd worden. De communicatie is fijn en helder, er wordt meegedacht en de vertalingen worden tiptop afgeleverd. Iedere keer weer!”
Jessica Oosterhoff, Bergfood 

Bergfood

DE WERKWIJZE

FOOD SPECIALISTS MET GEVOEL VOOR MARKETING

Er komt heel wat kijken bij internationaal etiketteren. Wet- en regelgeving voor etiketten verschillen van land tot land en het correct vertalen van productinformatie is van cruciaal belang.

Een etiket kan niet zomaar woord voor woord vertaald worden; het vereist echte inhoudelijke expertise. Gelukkig hebben we bij Exito een  vertaalteam dat bestaat uit specialisten met kennis van regelgeving, ingrediënten en de diversiteit van de voedingsindustrie.

En ook voor de promotionele teksten kon Bergfood beschikken over een team van professionals, die niet alleen kennis hebben van de voedingssector, maar ook de juiste flair hebben om de teksten aan te pakken. Hierdoor konden de vertalingen de stijl en flow van Bergfood behouden, maar wel met respect voor de cultuur van de doeltaal.

HET RESULTAAT

HELDERE TEKSTEN IN DE TAAL VAN DE DOELGROEP! 

Na een duidelijke briefing heeft Exito verschillende projecten voor Bergfood mogen uitvoeren. Met zorgvuldige aandacht voor detail en expertise hebben we de teksten voor Bergfood vertaald naar helder Duits, Frans en Engels, zowel voor de etiketten als voor de marketingteksten.

Voor de etiketteringsteksten hebben we ervoor gezorgd dat ze voldoen aan alle geldende wet- en regelgeving. Dit betekent dat elk etiket nauwkeurig is vertaald en alle vereiste informatie bevat, zodat de producten van Bergfood voldoen aan de eisen van de markt waarin ze worden verkocht.

Wat betreft de marketingteksten, hebben we een creatieve benadering gekozen. De boodschap werd aangepast aan de doelgroep, met oog voor hun taalgebruik, cultuur en voorkeuren. Zo kreeg Bergfood marketingteksten die niet alleen accuraat zijn vertaald, maar ook passen bij hun eigen doelgroep en zo het merkimago versterken en verkoop stimuleren.
We zijn trots op het succes van deze projecten en kijken ernaar uit om in de toekomst nog meer te bereiken samen met Bergfood.

Meer weten? Wij bellen je terug!

Onze diensten

Correctie & redactie

Hulp nodig bij het schrijven van je tekst? Geen tijd om zelf na te lezen? Exito redigeert efficiënt en snel je teksten!

Bekijk dienst

Copywriting

We helpen je boodschap de wereld in: van blogpost die blijft hangen tot informatief artikel, perfect afgestemd op je doelgroep.

Bekijk dienst

Full-service

Exito schrijft, vertaalt en redigeert. Soms heb je meer nodig: foto’s, vormgeving of een contentkalender. We helpen je graag!

Bekijk dienst

Interculturele professionaliteit: een ruime(re) blik

Interculturele professionaliteit: een ruime(re) blik

Hoe schud je iemand de hand, en wat zegt dat over jou en over degene die je de hand schudt? En zegt dat überhaupt wel iets daarover? Of vul je dat zelf in?

Als taalprofessionals hebben we vaak te maken met andere talen en culturen. In een andere taal communiceren, dat lukt ons wel dankzij onze veelal taalgerelateerde opleidingen. Maar met een andere cultuur omgaan, daar komt toch net iets meer bij kijken. Daar hebben we interculturele professionaliteit voor nodig. Om hier meer over te leren zodat we dit ook bij Exito nog beter kunnen inzetten, volgde ik (Marcia) er op 26 januari een hele interessante workshop over, die werd georganiseerd door de Kring Rotterdam van de NGTV.

Culturele diversiteit en dimensies

In twee uur is mijn blik verruimd en is mijn (belevings)wereld nog iets groter geworden. Ik leerde meer over de rol die cultuur speelt in gedrag, voelen, denken, communicatie en de omgang tussen mensen. Ik leerde de praktische theorie over culturele diversiteit, gebaseerd op de inzichten van de Turkse wetenschapster Çiğdem Kağitçibasi. Ook het cultuurmodel van organisatiepsycholoog Geert Hofstede met zijn zes dimensies werd me uitgelegd. Ik kreeg eye-openers en concrete tips en tools. Lees vooral even mee!

Want hoe schud jij nu eigenlijk iemand de hand? Is het een ‘slap’ handje of een stevige handdruk? Waarom doe je het op die manier? En wat vind je van de handdruk van die ander? Een zachte handdruk wordt vaak, in onze Westerse cultuur, inderdaad beschouwd als een teken van zwakte of onzekerheid. Terwijl dat in een andere cultuur juist als beleefd en empathisch wordt gezien en onze stevige handdruk misschien wel als overheersend of zelfs agressief. In sommige culturen duurt een handdruk langer dan bij ons, in de Westerse cultuur. Het is gebruikelijk om de handdruk een paar seconden langer dan normaal vast te houden, als teken van respect. Wij Westerlingen denken dan ondertussen waarschijnlijk al: “mag ik mijn hand weer terug?”.

Van miscommunicatie naar open communicatie

Een mondelinge begroeting kan ook voor verwarring zorgen. Het niet begroeten van een buschauffeur door een vrouw kan hier in Nederland als onbeleefd of arrogant worden beschouwd, terwijl het misschien wel ongewenst of ongepast is voor de vrouw in kwestie als zij dit wel zou doen in een andere cultuur. Dit was een specifiek voorbeeld dat voorbij kwam in de workshop. Maar de algehele verwarring en dus misscommunicatie is toepasbaar in vele situaties.

Wat je denkt, hoeft dus niet te kloppen. Vaak vullen we in voor een ander, terwijl we dat niet zouden moeten doen (oftewel NIVEA). Nog meer zijn we geneigd dit te doen, wanneer we tegenover iemand zitten (of staan) uit een andere cultuur. Dan kan er dus al snel miscommunicatie ontstaan.

En hoe los je die miscommunicatie dan op? Reageer je veroordelend, verward, of misschien wel verwonderd?

Ik kan je alvast verklappen: het beste is de verwondering als reactie. Dit nodigt uit tot een gesprek en open communicatie in plaats van een gesloten houding, waarbij iedereen op zijn eigen eilandje zit en het geen gesprek maar een eigen invulling wordt waarbij de uitkomst waarschijnlijk anders zal zijn dan die bedoeld was.

Wat bepaalt jouw cultuur?

Het is allemaal onderdeel van onze interculturele communicatie. Waarbij het woord cultuur heel breed opgevat kan worden. Want wat bepaalt iemands cultuur?

Dit begint al met het systeem waarin we opgroeien. Dus je opvoeding, maar ook je omgeving. Daarvan krijg je waarden, normen en opvattingen mee, in het gezin en op school. En ook daarbuiten. Groei je op het platteland op, of in een stedelijke omgeving? In een grote familie of gemeenschap, of in een klein, hecht gezin?

Hier wordt de basis gelegd van je cultuur en ontwikkel je jouw waarden en normen. De documentairefilm ‘Babies’ uit 2010 brengt dit mooi in beeld. Die gaat dus op mijn kijklijst!

Maar ook een kleine steekproef onder de deelnemers aan onze workshop, met verschillende nationaliteiten en geboortelanden, liet al zien dat waarden die voor eenieder het belangrijkste zijn, kunnen verschillen per persoon.

Eerlijkheid, gezondheid en behulpzaam zijn, werden vaak genoemd. Daar was dus een overeenkomst, maar waarom staat bij de ene dan eerlijk bovenaan en bij de andere juist gezondheid? Interessant om te onderzoeken.

In de schoenen van de ander

Stap dus eens in de schoenen van de ander. Hoe dichtbij of ver weg die ook staat of voelt.
Wat zie je? En wat doet dit met je? Met deze vragen op zak, ging ik vol verwondering en met een ruimere blik naar huis en de volgende dag naar kantoor. Ik nodig je uit om het ook toe te passen in je dagelijkse (werk)leven. Word een interculturele professional!

Zakendoen met China: Wat wel en niet doen?

Zakendoen met China: Wat wel en niet doen?

Met meer dan 1,4 miljard inwoners speelt China een grote rol op het wereldtoneel. Het land is voor Nederland een belangrijke handelspartner in Azië en veel Nederlandse bedrijven zijn in China actief. 

In China is een belangrijk concept voor zakendoen guānxi (关系). Dit verwijst naar het belang van het hebben van netwerken en het onderhouden van goede zakelijke relaties. Dit concept is eigenlijk ontstaan doordat er in China geen wettelijke bescherming is voor zakelijke aangelegenheden. Om gezichtsverlies te voorkomen en vertrouwen te verzekeren, zullen Chinezen geen misbruik maken van personen waarmee ze zakelijke relaties hebben opgebouwd. Maar hoe kun je dan op de juiste manier zakendoen met China, een land met een compleet andere cultuur? In deze blog vind je meer informatie hierover.

Doorbreek de taalbarrière

een van de grootste obstakels als Nederlander in China is de taalbarrière. Een oplossing is het inschakelen van een goede tolk, maar je kunt natuurlijk ook altijd zelf wat Mandarijn proberen te leren. Let er dan wel op dat niet alleen de taal anders is, maar ook de toon waarop er gepraat wordt. Zo communiceren Chinezen indirecter, beleefder en formeler dan Nederlanders.

Social media? Gedraag je als een local

Naast het spreken van de taal is het ook handig om Chinese social media te gebruiken. Twee voorbeelden hiervan is WeChat (Mandarijn: Weixin), vergelijkbaar met WhatsApp, en Baidu, vergelijkbaar met Google. TikTok is overigens eigendom van een Chinees bedrijf, maar ook deze applicatie is niet beschikbaar in het land, in plaats daarvan is er Douyin. Douyin werd al eerder uitgebracht dan TikTok en deze laatstgenoemde kan eigenlijk beschouwd worden als een geïnternationaliseerde versie van Douyin. De blokkade van China op verschillende social media wordt ook wel ‘the Great Firewall’ genoemd. Om het grootste aantal klanten te bereiken, is het dus belangrijk om lokale platforms te gebruiken.

Zorg dat je de achternaam van je zakenpartner weet

Omdat je die samen met een titel gebruikt om diegene aan te spreken, zoals. “Mr. Li”. In het Chinees begint een naam eerst met de achternaam en dan met de voornaam. Soms wordt dit in het Engels al omgedraaid, maar soms niet, waardoor de achternaam onduidelijk is voor iemand die niet bekend is met de Chinese taal of achternamen. Namen kun je bijvoorbeeld vinden op visitekaartjes, in China is het heel uitwisselen hiervan heel gebruikelijk. Ook hier bestaan regels over, zo dient het kaartje met twee handen gegeven en ontvangen te worden. Bovendien zal het visitekaartje zowel in het Chinees als in het Engels zijn en wordt het met de Chinese kant naar boven gegeven.

Let op de Chinese etiquetteregels

Naast het (correct) uitwisselen van visitekaartjes is het belangrijk om de correcte naam voor het land te gebruiken in officiële documenten: Volksrepubliek China. China ziet Taiwan als een van zijn provincies, genaamd ‘Republiek China’ en deze twee namen moeten zeker niet met elkaar verward worden. Zoals eerder gezegd communiceren Chinezen formeler dan Nederlanders, maar hun zakelijke onderhandelingen zijn dan weer wel informeler. Zo kun je worden uitgenodigd voor een diner of een karaokeavond. Zorg dan dat je zakelijke of controversiële onderwerpen vermijdt.

Een contract betekent niet gelijk vertrouwen

In China is een vertrouwensrelatie zeer belangrijk, vertrouwen is niet vanzelfsprekend, het staat er zelfs boven een getekend contract. Een contract zal juist eerder wantrouwen opwekken dan geen contract bij een Chinees, de vertrouwensbasis zou dan namelijk ontbreken. Ook bij het oplossen van eventuele problemen verschillen Nederlanders van Chinezen. Nederlands zijn direct en gaan liever direct een confrontatie aan, terwijl Chinezen afwachtender, minder expliciet en eerder probleemontwijkend handelen. Dit is overigens ook een moeilijkheid bij het vertalen uit het Chinees vanwege het risico op een te directe vertaling.

De uitnodigende partij betaalt

De rekening splitten wanneer je iemand uitnodigt voor een zakelijk etentje. Het is belangrijk om eerst voor een goede relatie met je zakenpartners te zoeken, voordat je deals gaat sluiten. Dit kan bijvoorbeeld door uit eten te gaan, wat een westerling geld- of tijdverspilling kan vinden. Let er dan wel op dat jij betaalt als jij de uitnodigende partij bent: in China is het niet normaal om de kosten dan te delen. 

Dit zijn slechts een aantal zaken waar je rekening mee moet houden als je zakendoet met China. Heb jij ooit zakengedaan met China en is je nog iets anders opgevallen wat hier niet staat? Laat het zeker weten!

Hiken op zijn Spaans?

Hiken op zijn Spaans?

Voor de taal die wij Spaans noemen, gebruiken de Spanjaarden zelf twee woorden: “español” (Spaans) of “castellano” (Castiliaans, uit Castilië). Waar geeft men in Spanje dan eigenlijk de voorkeur aan? Dat ligt zo simpel nog niet, maar hierover in een andere blog meer.

Beide termen worden door elkaar gebruikt, afhankelijk van de regio. Maar ze betekenen hetzelfde (in Andalusië zeggen ze vooral “español”, in Catalonië vrijwel nooit). Dat laatste geldt ook voor de Balearen, kan ik beamen. Onlangs was ik voor een hikevakantie op Mallorca, wat dan weer tot die regio behoort.

Ik had er helemaal zin in, vooral om weer in Spanje te zijn; de Spaanse sfeer te proeven, onder de Spaanse bevolking te zijn en de taal om mij heen te horen. Dat dit niet het officiële Spaans zou zijn, mocht de pret niet drukken, ik werd er blij van!

Spraakverwarring

“She speaks Spanish”, zegt onze Nederlandse reisleider op dag 1 enthousiast over mij tegen de lokale wandelgids die onze hikes zal gaan begeleiden. Dat heb ik haar namelijk net verteld. Wat ik vergeten ben te vermelden, is dat het Spaans dat ik beheers niet hetzelfde Spaans is als wat deze goede man waarschijnlijk spreekt. Op Mallorca wordt Catalaans gesproken (of meer specifiek Mallorquí), wat iets anders is dan Castiliaans. Maar professioneel als wandelgids Juan is, lacht hij vriendelijk en antwoordt in perfect Castiliaans dat we dan de komende dagen vast veel zullen praten met elkaar.

Toch komen dit soort verwarringen of goedbedoelde hulp waarschijnlijk wel vaker voor. Sowieso zorgen de verschillende talen die in Spanje worden gesproken regelmatig voor grote verwarring in het buitenland, waar men het vaak heeft over dialecten. Niets is minder waar. Spanje kent in totaal vijf officiële talen (Spaans, Catalaans, Baskisch, Galicisch en Aranees) en twee niet-officiële talen (Asturisch en Aragonees). Het Spaans is de enige officiële nationale taal van Spanje. De andere vier zijn officiële regionale talen, die in sommige gebieden ook de dominante taal zijn.

Of zoals het in Artikel III van de Spaanse Grondwet uit 1978 staat:

El castellano es la lengua española oficial del Estado. (…) Las demás lenguas españolas serán también oficiales en las respectivas Comunidades Autónomas…

Castiliaans is de officiële taal van de Spaanse Staat. (…) De andere Spaanse talen zijn ook officieel in de respectievelijke Autonome Gemeenschappen…

Variatie met een gemene deler

Hiken op zijn Spaans?

De vier officiële regionale talen van Spanje zijn dus:

  • Catalaans, dat wordt gesproken door iets meer dan 18% van de totale bevolking, oftewel 7,5 miljoen inwoners in Catalonië, de Balearen en de regio Valencia. Op de Balearen (Illes Balears) spreekt men op elk eiland een apart subdialect (op Formentera het Formenterenc, op Eivissa het Eivissenc, op Mallorca het Mallorquí en op Menorca het Menorquí), die allen behoren tot de oosterse dialecten van het Catalaans.
  • Galicisch, dat wordt gesproken door iets meer dan 2,5 miljoen mensen, 5,7% van de totale Spaanse bevolking in Galicië, en delen van León en Asturië. De taal lijkt meer op Portugees dan op Spaans.
  • Aranees, dat wordt gesproken door zo’n 4.000 mensen in de Vallei van Aran in Catalonië. Taalkundig gezien is Aranees een dialect van het Franse Occitaans.
  • Baskisch, dat wordt gesproken door iets meer dan 1 miljoen mensen in Baskenland en Navarra, 2,3% van de totale Spaanse bevolking. De Baskische taal is een geval apart en vertoont geen enkele overeenkomst met welke andere taal dan ook.

Dan zijn er ook nog de twee niet-officiële regionale talen. Asturisch wordt gesproken door ongeveer 100.000 mensen. Deze taal is in Asturië wettelijk beschermd. Het is zeker geen dialect van het Spaans, maar een aparte taal. Aragonees wordt gesproken door zo’n 10.000 mensen in de provincie Huesca in Aragón. Ongeveer 40.000 mensen kennen de taal of hebben het Aragonees geleerd, meestal in Zaragoza en Huesca.

Genoeg variatie dus met een gemene deler (op het Baskisch en Asturisch na). Het Spaans, Catalaans, Galicisch en Aranees zijn allemaal Romaanse talen en stammen af van het Latijn. Ook het Aragonees stamt af van het Latijn.

Wereldtaal

Hiken op zijn Spaans?

Ooit was het Latijn een wereldtaal. Net als het Spaans dat nu is. Het is de derde wereldtaal (na het Engels en Mandarijn). De Spaanse taal wordt gesproken in Spanje en bijna alle landen in Latijns-Amerika. Maar ook hier geldt: het Spaans in het ene land verschilt sterk van dat in andere landen, op het gebied van woordenschat, uitspraak en grammatica.

De vier officiële regionale talen van Spanje spelen een relatief belangrijke rol, zowel op regionaal als op nationaal niveau. Als we het even vergelijken met Nederland: in Spanje spreekt 24% van de bevolking een van de vier officiële regionale talen, dat komt neer op bijna 11 miljoen inwoners. In Nederland wordt de enige officiële regionale taal, het Fries, door 400.000 inwoners, oftewel slechts 2,4% van de bevolking gesproken.

Buiten de hierboven genoemde talen kent Spanje talloze dialecten en streektalen. Het beste voorbeeld daarvan is het Spaans dat wordt gesproken in Andalusië door ongeveer 7 miljoen mensen, met grote verschillen in vocabulaire en uitspraak. Het zogenaamde “Andaluz” (Andalusisch) is voor vele andere Spanjaarden moeilijk te verstaan. Laat staan voor buitenlanders die ‘een woordje Spaans spreken’ . Het dialect dat op de Canarische Eilanden wordt gesproken, lijkt ook heel sterk op het Andalusisch. Dit Andalusisch moet overigens niet verward worden met het Andalusisch-Arabisch, wat een uitgestorven Arabisch dialect is.

Naar welke Spaanse regio of eilandengroep je deze zomer ook op vakantie gaat, we hopen dat het je succes oplevert met het herkennen van de taalvarianten. Oftewel ¡Éxito!

Fijne vakantie!

Waar komt het woord Pasen vandaan?

Waar komt het woord Pasen vandaan?

Pasen is het feest van de opstanding van Christus. Althans, voor de christenen. Maar als je op zoek gaat naar de oorsprong van het Paasfeest zie je dat alles verbonden is en kom je terecht bij de mythologie, druïden, carnaval! Prachtig om te zien hoe eeuwenoude feesten en gebruiken aan en met elkaar verbonden worden.

Alles rond het Pasen in de Christelijke traditie, is verbonden met het feest van de opstanding van Christus. En ook toen er in ons kikkerland nog geen Christenen waren, werd het feest van de overgang naar het nieuwe gevierd, dat de lente daadwerkelijk zijn intrede had gedaan met groei en bloei.

Godin van de dageraad

Het Engelse woord voor Pasen is ‘Easter’ en in Duitsland wordt het ‘Ostern’ genoemd. Deze namen zijn afgeleid van de godin van de dageraad en de lente: Eostre. 

Volgens de legende was zij degene die de poort van het Walhalla opende om Balder de witte god te verwelkomen. Hij werd zo genoemd om zijn zuiverheid en droeg ook de naam ‘zonnegod’. Bij haar begint ook het verhaal van de paashaas. 

Eostre was te laat met het beginnen van de lente en daardoor was een vogeltje bijna door de kou bezweken. Het beestje kon niet meer vliegen en daarom veranderde Eostre of Ostara het diertje in een haas. En één dag in het jaar kon het haasje eieren leggen. De dag waarop Ostara werd vereerd. Wederom een opstanding van het goede, na harde koude wintermaanden.

Andere bronnen melden dat de naam gezien kan worden als een afgeleide van de naam van de Babylonische godin Isjtar, de gemalin van de zonnegod Baäl. En er zijn verbanden in gebruiken met de Romeinse en Griekse mythologie.

Een periode van vasten

Het Christelijke Paasfeest wordt voorafgegaan door een periode van vasten, die begint op Aswoensdag, de dag na carnaval. En deze veertig dagen vasten – die we vroeger écht ook aanhielden – werd overgenomen van de aanbidders van Babylonische goden. Bovendien bracht ook Jezus veertig dagen en veertig nachten al vastend door in de woestijn. En dat verwees dan weer naar de veertig jaar die de Israëlieten door de woestijn zwierven na de Exodus? In de Joodse traditie wordt een lam geofferd, gegeten met ongezuurde broden en ook dat zie je terug in het huidige Paasfeest.

De vastenperiodes kom je in allerlei godsdiensten tegen. Denk aan de Ramadan, de negende maand in de islamitische kalender, een periode van vasten, die verwijst naar openbaringen die de profeet ontving. Een periode van vasten, die uitkijkt naar een overgang, een openbaring en afgesloten met eten en feest? Ook hier zie je overeenkomsten.

De algemene Christelijke vastenperiode is als gebruik wat weggeëbd in onze dagelijkse cultuur. Maar zoals in vroeger tijden paasbroden werden geofferd bij de aanbieding van Isjtar, Eostre dus, zo vieren we nu het einde van de vastentijd met paasbroden, chocolade, lamsvlees, paaseieren, chocolade.

Het ei, symbool van opstanding en leven

Bij de oude Druïden werd het ei gezien als een heilig symbool. Eieren werden gebruikt bij riten van Egyptenaren en Grieken. De Romeinse godin Venus, die ook wel Istjar werd genoemd in Syrische cultuur, heet in het Grieks Aprhodite, de godin van de vruchtbaarheid. Eieren als symbool van het vruchtbare leven, handig overgenomen door de katholieke kerk en in verband gebracht als symbool van de opstanding van Christus.

Prachtig om alles met elkaar verweven te zien. En hierboven echt maar in een notendop. Laten we in tijden waarin we vaak kijken naar verschillen, juist een stilstaan bij wat ons verbindt. Denk eens na over een woord als ‘Pasen’ en ontdekt dat we allemaal met elkaar verbonden zijn.

Of je het viert met een ‘Semana Santa’, de zegen ‘Urbi et Orbi’, een paasvuur ontsteekt, eieren verstopt of juist eet, een glutenvrij paasbrood uit de oven haalt of de paashaas zijn werk laat doen, ik wens iedereen een vrolijk, prachtig Pasen met een mooi, krachtig jaar vol groei en bloei!