Pasen is het feest van de opstanding van Christus. Althans, voor de christenen. Maar als je op zoek gaat naar de oorsprong van het Paasfeest zie je dat alles verbonden is en kom je terecht bij de mythologie, druïden, carnaval! Prachtig om te zien hoe eeuwenoude feesten en gebruiken aan en met elkaar verbonden worden.

Alles rond het Pasen in de Christelijke traditie, is verbonden met het feest van de opstanding van Christus. En ook toen er in ons kikkerland nog geen Christenen waren, werd het feest van de overgang naar het nieuwe gevierd, dat de lente daadwerkelijk zijn intrede had gedaan met groei en bloei.

Godin van de dageraad

Het Engelse woord voor Pasen is ‘Easter’ en in Duitsland wordt het ‘Ostern’ genoemd. Deze namen zijn afgeleid van de godin van de dageraad en de lente: Eostre. 

Volgens de legende was zij degene die de poort van het Walhalla opende om Balder de witte god te verwelkomen. Hij werd zo genoemd om zijn zuiverheid en droeg ook de naam ‘zonnegod’. Bij haar begint ook het verhaal van de paashaas. 

Eostre was te laat met het beginnen van de lente en daardoor was een vogeltje bijna door de kou bezweken. Het beestje kon niet meer vliegen en daarom veranderde Eostre of Ostara het diertje in een haas. En één dag in het jaar kon het haasje eieren leggen. De dag waarop Ostara werd vereerd. Wederom een opstanding van het goede, na harde koude wintermaanden.

Andere bronnen melden dat de naam gezien kan worden als een afgeleide van de naam van de Babylonische godin Isjtar, de gemalin van de zonnegod Baäl. En er zijn verbanden in gebruiken met de Romeinse en Griekse mythologie.

Een periode van vasten

Het Christelijke Paasfeest wordt voorafgegaan door een periode van vasten, die begint op Aswoensdag, de dag na carnaval. En deze veertig dagen vasten – die we vroeger écht ook aanhielden – werd overgenomen van de aanbidders van Babylonische goden. Bovendien bracht ook Jezus veertig dagen en veertig nachten al vastend door in de woestijn. En dat verwees dan weer naar de veertig jaar die de Israëlieten door de woestijn zwierven na de Exodus? In de Joodse traditie wordt een lam geofferd, gegeten met ongezuurde broden en ook dat zie je terug in het huidige Paasfeest.

De vastenperiodes kom je in allerlei godsdiensten tegen. Denk aan de Ramadan, de negende maand in de islamitische kalender, een periode van vasten, die verwijst naar openbaringen die de profeet ontving. Een periode van vasten, die uitkijkt naar een overgang, een openbaring en afgesloten met eten en feest? Ook hier zie je overeenkomsten.

De algemene Christelijke vastenperiode is als gebruik wat weggeëbd in onze dagelijkse cultuur. Maar zoals in vroeger tijden paasbroden werden geofferd bij de aanbieding van Isjtar, Eostre dus, zo vieren we nu het einde van de vastentijd met paasbroden, chocolade, lamsvlees, paaseieren, chocolade.

Het ei, symbool van opstanding en leven

Bij de oude Druïden werd het ei gezien als een heilig symbool. Eieren werden gebruikt bij riten van Egyptenaren en Grieken. De Romeinse godin Venus, die ook wel Istjar werd genoemd in Syrische cultuur, heet in het Grieks Aprhodite, de godin van de vruchtbaarheid. Eieren als symbool van het vruchtbare leven, handig overgenomen door de katholieke kerk en in verband gebracht als symbool van de opstanding van Christus.

Prachtig om alles met elkaar verweven te zien. En hierboven echt maar in een notendop. Laten we in tijden waarin we vaak kijken naar verschillen, juist een stilstaan bij wat ons verbindt. Denk eens na over een woord als ‘Pasen’ en ontdekt dat we allemaal met elkaar verbonden zijn.

Of je het viert met een ‘Semana Santa’, de zegen ‘Urbi et Orbi’, een paasvuur ontsteekt, eieren verstopt of juist eet, een glutenvrij paasbrood uit de oven haalt of de paashaas zijn werk laat doen, ik wens iedereen een vrolijk, prachtig Pasen met een mooi, krachtig jaar vol groei en bloei!