Hoe schud je iemand de hand, en wat zegt dat over jou en over degene die je de hand schudt? En zegt dat überhaupt wel iets daarover? Of vul je dat zelf in?

Als taalprofessionals hebben we vaak te maken met andere talen en culturen. In een andere taal communiceren, dat lukt ons wel dankzij onze veelal taalgerelateerde opleidingen. Maar met een andere cultuur omgaan, daar komt toch net iets meer bij kijken. Daar hebben we interculturele professionaliteit voor nodig. Om hier meer over te leren zodat we dit ook bij Exito nog beter kunnen inzetten, volgde ik (Marcia) er op 26 januari een hele interessante workshop over, die werd georganiseerd door de Kring Rotterdam van de NGTV.

Culturele diversiteit en dimensies

In twee uur is mijn blik verruimd en is mijn (belevings)wereld nog iets groter geworden. Ik leerde meer over de rol die cultuur speelt in gedrag, voelen, denken, communicatie en de omgang tussen mensen. Ik leerde de praktische theorie over culturele diversiteit, gebaseerd op de inzichten van de Turkse wetenschapster Çiğdem Kağitçibasi. Ook het cultuurmodel van organisatiepsycholoog Geert Hofstede met zijn zes dimensies werd me uitgelegd. Ik kreeg eye-openers en concrete tips en tools. Lees vooral even mee!

Want hoe schud jij nu eigenlijk iemand de hand? Is het een ‘slap’ handje of een stevige handdruk? Waarom doe je het op die manier? En wat vind je van de handdruk van die ander? Een zachte handdruk wordt vaak, in onze Westerse cultuur, inderdaad beschouwd als een teken van zwakte of onzekerheid. Terwijl dat in een andere cultuur juist als beleefd en empathisch wordt gezien en onze stevige handdruk misschien wel als overheersend of zelfs agressief. In sommige culturen duurt een handdruk langer dan bij ons, in de Westerse cultuur. Het is gebruikelijk om de handdruk een paar seconden langer dan normaal vast te houden, als teken van respect. Wij Westerlingen denken dan ondertussen waarschijnlijk al: “mag ik mijn hand weer terug?”.

Van miscommunicatie naar open communicatie

Een mondelinge begroeting kan ook voor verwarring zorgen. Het niet begroeten van een buschauffeur door een vrouw kan hier in Nederland als onbeleefd of arrogant worden beschouwd, terwijl het misschien wel ongewenst of ongepast is voor de vrouw in kwestie als zij dit wel zou doen in een andere cultuur. Dit was een specifiek voorbeeld dat voorbij kwam in de workshop. Maar de algehele verwarring en dus misscommunicatie is toepasbaar in vele situaties.

Wat je denkt, hoeft dus niet te kloppen. Vaak vullen we in voor een ander, terwijl we dat niet zouden moeten doen (oftewel NIVEA). Nog meer zijn we geneigd dit te doen, wanneer we tegenover iemand zitten (of staan) uit een andere cultuur. Dan kan er dus al snel miscommunicatie ontstaan.

En hoe los je die miscommunicatie dan op? Reageer je veroordelend, verward, of misschien wel verwonderd?

Ik kan je alvast verklappen: het beste is de verwondering als reactie. Dit nodigt uit tot een gesprek en open communicatie in plaats van een gesloten houding, waarbij iedereen op zijn eigen eilandje zit en het geen gesprek maar een eigen invulling wordt waarbij de uitkomst waarschijnlijk anders zal zijn dan die bedoeld was.

Wat bepaalt jouw cultuur?

Het is allemaal onderdeel van onze interculturele communicatie. Waarbij het woord cultuur heel breed opgevat kan worden. Want wat bepaalt iemands cultuur?

Dit begint al met het systeem waarin we opgroeien. Dus je opvoeding, maar ook je omgeving. Daarvan krijg je waarden, normen en opvattingen mee, in het gezin en op school. En ook daarbuiten. Groei je op het platteland op, of in een stedelijke omgeving? In een grote familie of gemeenschap, of in een klein, hecht gezin?

Hier wordt de basis gelegd van je cultuur en ontwikkel je jouw waarden en normen. De documentairefilm ‘Babies’ uit 2010 brengt dit mooi in beeld. Die gaat dus op mijn kijklijst!

Maar ook een kleine steekproef onder de deelnemers aan onze workshop, met verschillende nationaliteiten en geboortelanden, liet al zien dat waarden die voor eenieder het belangrijkste zijn, kunnen verschillen per persoon.

Eerlijkheid, gezondheid en behulpzaam zijn, werden vaak genoemd. Daar was dus een overeenkomst, maar waarom staat bij de ene dan eerlijk bovenaan en bij de andere juist gezondheid? Interessant om te onderzoeken.

In de schoenen van de ander

Stap dus eens in de schoenen van de ander. Hoe dichtbij of ver weg die ook staat of voelt.
Wat zie je? En wat doet dit met je? Met deze vragen op zak, ging ik vol verwondering en met een ruimere blik naar huis en de volgende dag naar kantoor. Ik nodig je uit om het ook toe te passen in je dagelijkse (werk)leven. Word een interculturele professional!