Welke vaardigheden moet je hebben om vertaler te worden?

Vertalen is een vak. Het vraagt om meer dan alleen twee talen beheersen. Maar wat zijn dan precies de vaardigheden die nodig zijn om vertaler te worden? Online zijn hier aardig wat artikelen over te vinden. Zo veel dat het misschien niet heel overzichtelijk is. Studente aan Universiteit Leiden en stagiaire van Exito, Bente Will, schreef daarom deze blog over de vaardigheden die wij bij Exito belangrijk vinden, onder andere gebaseerd op een artikel van LinkedIn en artikelen van BLEND.

Taalbeheersing

Alhoewel vertalen meer is dan twee talen beheersen, is het wel de basis van vertalen. Naast je moedertaal moet je nog minstens één taal op hoog niveau beheersen. Maar alleen de talen beheersen is niet genoeg. Je moet ook kennis hebben van de cultuur of culturen die bij deze talen komen kijken, zodat je weet wat wel en niet gezegd kan worden. Je moet om kunnen gaan met de idiomen, uitdrukkingen en culturele nuances die een taal heeft, én weten hoe je deze het beste kunt vertalen naar een andere taal en cultuur. Denk dan bijvoorbeeld aan de Engelse uitdrukking “It’s raining cats and dogs”. Dit kan vertaald worden met “Het regent katten en honden”, maar dat klinkt toch niet lekker omdat we dit in het Nederlands niet zo zeggen. Een betere vertaling is de Nederlandse uitdrukking “Het regent pijpenstelen”, of als we iets dichter bij het Engels willen blijven, kunnen we zeggen “Het is hondenweer”.

Onderzoek

Echter, geen enkele vertaler weet alles van een taal en cultuur. Iedere vertaler zal dingen op moeten zoeken. Dit kan een woord in het woordenboek zijn, omdat je de betekenis of vertaling in een specifieke context wilt controleren. Maar dit kunnen ook concepten zijn in specifieke velden, zoals bijvoorbeeld medische terminologie. Het is van belang dat je deze informatie niet alleen weet te vinden, maar dat deze ook van een betrouwbare bron komt en relevant is voor je vertaling. De verkeerde informatie – bijvoorbeeld alleen maar even snel naar ChatGPT of iets dergelijks zonder te controleren – is funest voor je vertaling.

Schrijven

Een belangrijk onderdeel van vertalen is schrijven. Iets woord-voor-woord vertalen zorgt misschien wel voor een begrijpelijke vertaling, maar levert niet altijd een mooie tekst op die lekker wegleest. Het is daarom belangrijk dat je als vertaler de brontekst goed kunt lezen, en hier de belangrijkste punten uit kunt halen. Wat moet echt terugkomen in de vertaling? En wat kan worden weggelaten of vervangen? Denk hierbij bijvoorbeeld aan voorbeelden, anekdotes of gewoontes. Wat werkt in de ene cultuur wordt misschien niet begrepen in de andere cultuur of komt daar heel anders over. Stel de tekst begint met een anekdote over een begroeting en de mensen buigen naar elkaar. Dit zal in de meeste Westerse culturen vreemd aanvoelen terwijl dit in veel Aziatische landen de norm is. Als vertaler moet je kunnen herkennen of dit soort dingen letterlijk vertaald kunnen worden of dat ze aangepast moeten worden, wat in dit geval zal resulteren in een vertaling met een handdruk in plaats van een buiging. Daarnaast moet de vertaling de juiste stijl en woordgebruik hebben. Past de stijl en woordgebruik bij het publiek van de vertaling? Klopt de vertaling met het doel dat de klant voor ogen heeft?  Een vertaling moet overkomen als een originele tekst. Dit vraagt om een creatieve aanpak van vertalen, schrijven en herschrijven.

Professioneel

Als je professioneel vertaler wilt worden, is het belangrijk dat je professioneel overkomt. In principe vraagt dit bij vertalen, en zeker als je dit freelance wilt doen, om twee dingen: duidelijkheid en betrouwbaarheid. Je moet duidelijk zijn in de communicatie naar je klanten. Ze moeten weten wat ze van je kunnen verwachten, en wanneer. Hier komt ook betrouwbaarheid bij kijken. Zorg dat jij de kwaliteit levert die je belooft, en dat je dit ook vóór de afgesproken deadline doet. Mocht je toch in tijdnood komen en te laat zijn met je vertaling, ga deze dan niet afraffelen. Zorg dat de vertaling van goede kwaliteit is, en communiceer op tijd naar de klant dat de vertaling iets langer duurt. Als de klant ervan op de hoogte is, vindt deze het meestal geen probleem om iets langer te moeten wachten.

Op de hoogte blijven

Verder kun je als vertaler eigenlijk niet stilzitten. Je moet altijd op de hoogte zijn van de nieuwste trends, zowel op het gebied van de taal zelf als handige hulpmiddelen. Talen veranderen continu, woorden verschijnen en verdwijnen, en krijgen ook een andere betekenis. Wat eerst een belediging was, wordt nu geaccepteerd en andersom. Het is belangrijk dat je dit in de gaten houdt, zodat je altijd de relevante kennis hebt over de talen en culturen waar je mee werkt. Een handige website hiervoor is http://www.ktv-kennisnet.nl, waar je verschillende webinars en trainingen kunt volgen voor verschillende talen en deelgebieden. Bovendien zijn er in de vertaalsector vele hulpmiddelen die je kunnen helpen bij het vertalen. Denk dan aan computerprogramma’s die vertalingen opslaan in een vertaalgeheugen, maar ook machines en AI die voor je vertalen. Als vertaler moet je je bewust zijn van de risico’s die dit soort programma’s met zich mee kunnen brengen, maar ook hoe ze je kunnen helpen beter en sneller te vertalen.

Ervaring

Tot slot is daar dan ervaring. Ervaring is wellicht het belangrijkste dat je als vertaler kunt hebben. Echter, zeker als beginnend vertaler kan dit voor problemen zorgen. Veel klanten en vertaalbureaus werken liever niet met onervaren vertalers. Hierdoor beland je vaak in een vicieuze cirkel: je mag geen vertaalwerk doen omdat je geen ervaring hebt, maar je kunt geen ervaring opdoen als je niet mag vertalen. Om deze ervaring wel op te kunnen doen, zou je wellicht ergens stage kunnen gaan lopen of ergens als vrijwilliger gaan vertalen. Dit heeft als nadeel dat het financieel gezien niet echt voordelig is, maar het geeft je wel de ervaring die je nodig hebt. Ook kan specialiseren helpen. Bepaalde markten hebben nou eenmaal gespecialiseerde vertalers nodig, denk dan bijvoorbeeld aan juridisch of medisch vertalen. Je specialiseren zorgt ervoor dat je aantrekkelijker wordt voor klanten in dat domein en het geeft je een streepje voor op vertalers die niet gespecialiseerd zijn.  

Heb je vragen over het starten als vertaler, neem gerust contact met ons op, we vertellen je graag meer! 

Welke vaardigheden moet je hebben om vertaler te worden?

Vertalen is een vak. Het vraagt om meer dan alleen twee talen beheersen. Maar wat zijn dan precies de vaardigheden die nodig zijn om vertaler te worden? Online zijn hier aardig wat artikelen over te vinden. Zo veel dat het misschien niet heel overzichtelijk is. Studente aan Universiteit Leiden en stagiaire van Exito, Bente Will, schreef daarom deze blog over de vaardigheden die wij bij Exito belangrijk vinden,  onder andere gebaseerd op een artikel van LinkedIn en artikelen van BLEND.

Taalbeheersing

Alhoewel vertalen meer is dan twee talen beheersen, is het wel de basis van vertalen. Naast je moedertaal moet je nog minstens één taal op hoog niveau beheersen. Maar alleen de talen beheersen is niet genoeg. Je moet ook kennis hebben van de cultuur of culturen die bij deze talen komen kijken, zodat je weet wat wel en niet gezegd kan worden. Je moet om kunnen gaan met de idiomen, uitdrukkingen en culturele nuances die een taal heeft, én weten hoe je deze het beste kunt vertalen naar een andere taal en cultuur.   Denk dan bijvoorbeeld aan de Engelse uitdrukking “It’s raining cats and dogs”. Dit kan vertaald worden met “Het regent katten en honden”, maar dat klinkt toch niet lekker omdat we dit in het Nederlands niet zo zeggen. Een betere vertaling is de Nederlandse uitdrukking “Het regent pijpenstelen”, of als we iets dichter bij het Engels willen blijven, kunnen we zeggen “Het is hondenweer”.

Onderzoek

Echter, geen enkele vertaler weet alles van een taal en cultuur. Iedere vertaler zal dingen op moeten zoeken. Dit kan een woord in het woordenboek zijn, omdat je de betekenis of vertaling in een specifieke context wilt controleren.  Maar dit kunnen ook concepten zijn in specifieke velden, zoals bijvoorbeeld medische terminologie. Het is van belang dat je deze informatie niet alleen weet te vinden, maar dat deze ook van een betrouwbare bron komt en relevant is voor je vertaling. De verkeerde informatie – bijvoorbeeld alleen maar even snel naar ChatGPT of iets dergelijks zonder te controleren – is funest voor je vertaling.

Schrijven

Een belangrijk onderdeel van vertalen is schrijven. Iets woord-voor-woord vertalen zorgt misschien wel voor een begrijpelijke vertaling, maar levert niet altijd een mooie tekst op die lekker wegleest. Het is daarom belangrijk dat je als vertaler de brontekst goed kunt lezen, en hier de belangrijkste punten uit kunt halen. Wat moet echt terugkomen in de vertaling? En wat kan worden weggelaten of vervangen? Denk hierbij bijvoorbeeld aan voorbeelden, anekdotes of gewoontes. Wat werkt in de ene cultuur wordt misschien niet begrepen in de andere cultuur of komt daar heel anders over. Stel de tekst begint met een anekdote over een begroeting en de mensen buigen naar elkaar. Dit zal in de meeste Westerse culturen vreemd aanvoelen terwijl dit in veel Aziatische landen de norm is. Als vertaler moet je kunnen herkennen of dit soort dingen letterlijk vertaald kunnen worden of dat ze aangepast moeten worden, wat in dit geval zal resulteren in een vertaling met een handdruk in plaats van een buiging. Daarnaast moet de vertaling ook de juiste stijl en woordgebruik hebben. Past de stijl en woordgebruik bij het publiek van de vertaling? Klopt de vertaling met het doel dat de klant voor ogen heeft?  Een vertaling moet overkomen als een originele tekst. Dit vraagt om een creatieve aanpak van vertalen, schrijven en herschrijven.

Professioneel

Als je professioneel vertaler wilt worden, is het belangrijk dat je professioneel overkomt. In principe vraagt dit bij vertalen, en zeker als je dit freelance wilt doen, om twee dingen: duidelijkheid en betrouwbaarheid. Je moet duidelijk zijn in de communicatie naar je klanten. Ze moeten weten wat ze van je kunnen verwachten, en wanneer. Hier komt ook betrouwbaarheid bij kijken. Zorg dat jij de kwaliteit levert die je belooft, en dat je dit ook vóór de afgesproken deadline doet. Mocht je toch in tijdnood komen en te laat zijn met je vertaling, ga deze dan niet afraffelen. Zorg dat de vertaling van goede kwaliteit is, en communiceer op tijd naar de klant dat de vertaling iets langer duurt. Als de klant ervan op de hoogte is, vindt deze het meestal geen probleem om iets langer te moeten wachten.

Op de hoogte blijven

Verder kun je als vertaler eigenlijk niet stilzitten. Je moet altijd op de hoogte zijn van de nieuwste trends, zowel op het gebied van de taal zelf als handige hulpmiddelen. Talen veranderen continu, woorden verschijnen en verdwijnen, en krijgen ook een andere betekenis.  Wat eerst een belediging was, wordt nu geaccepteerd en andersom. Het is belangrijk dat je dit in de gaten houdt, zodat je altijd de relevante kennis hebt over de talen en culturen waar je mee werkt. Een handige website hiervoor is http://www.ktv-kennisnet.nl, waar je verschillende webinars en trainingen kunt volgen voor verschillende talen en deelgebieden. Bovendien zijn er in de vertaalsector vele hulpmiddelen die je kunnen helpen bij het vertalen. Denk dan aan computerprogramma’s die vertalingen opslaan in een vertaalgeheugen, maar ook machines en AI die voor je vertalen. Als vertaler moet je je bewust zijn van de risico’s die dit soort programma’s met zich mee kunnen brengen, maar ook hoe ze je kunnen helpen beter en sneller te vertalen.

Ervaring

Tot slot is daar dan ervaring. Ervaring is wellicht het belangrijkste dat je als vertaler kunt hebben. Echter, zeker als beginnend vertaler kan dit voor problemen zorgen. Veel klanten en vertaalbureaus werken liever niet met onervaren vertalers. Hierdoor beland je vaak in een vicieuze cirkel: je mag geen vertaalwerk doen omdat je geen ervaring hebt, maar je kunt geen ervaring opdoen als je niet mag vertalen. Om deze ervaring wel op te kunnen doen, zou je wellicht ergens stage kunnen gaan lopen of ergens als vrijwilliger gaan vertalen. Dit heeft als nadeel dat het financieel gezien niet echt voordelig is, maar het geeft je wel de ervaring die je nodig hebt. Ook kan specialiseren helpen. Bepaalde markten hebben nou eenmaal gespecialiseerde vertalers nodig, denk dan bijvoorbeeld aan juridisch of medisch vertalen. Je specialiseren zorgt ervoor dat je aantrekkelijker wordt voor klanten in dat domein en het geeft je een streepje voor op vertalers die niet gespecialiseerd zijn.  

Heb je vragen over het starten als vertaler, neem gerust contact met ons op, we vertellen je graag meer!

Ondertitelen: Vertalen met beperkingen 

Ondertitelen: Vertalen met beperkingen

Niet iedere vertaler is ook een goede ondertitelaar, simpelweg omdat ondertitelen veel meer is dan alleen vertalen. Het is vertalen met beperkingen in ruimte, tijd en context. De audio moet niet alleen goed vertaald worden, er moet ook rekening gehouden worden met deze beperkingen zodat er een fijne kijkervaring ontstaat. In deze blog een aantal van de uitdagingen van ondertitelen, zoals benoemd in het artikel How subtitling is different from translating texts. 

Ruimte 

Ondertiteling mag niet te veel ruimte innemen, omdat het dan het beeld in de weg zit. Hierdoor mag het maar 42 tekens per regel bevatten. Tot deze 42 tekens behoren niet alleen de letters, maar ook getallen, spaties, punten, komma’s, enz. Als een regel te veel tekens bevat, kunnen er meerdere regels worden gebruikt.  Maar in het algemeen geldt dat er maar twee regels per ondertitel mogen zijn. Als een zin over twee regels ondertitel verdeeld wordt, dan moet deze op een logische plek geknipt worden. Woorden die bij elkaar horen, zoals een bijvoeglijk en zelfstandig naamwoord, mogen niet uit elkaar worden gehaald. Verder hebben veel klanten een voorkeur over de verdeling van de twee regels. De ene klant heeft liever dat de bovenste regel langer is, de ander wil juist dat de meeste woorden zich in de onderste ondertitel bevinden. Tevens kan de ondertiteling op andere plekken op het scherm staan. De voorkeur gaat meestal naar onderin, het midden van het scherm, maar dit hoeft niet. Het voordeel van het midden van het scherm is dat de blik hier automatisch naartoe gaat. Echter, als de ondertitel linksonder in het beeld staat, dan begint de regel altijd op precies dezelfde plek, wat het lezen makkelijker maakt. 

Tijd 

Verder is het belangrijk dat de ondertitels gelezen kunnen worden door de kijkers, dat is immers het doel van ondertiteling. Over het algemeen wordt er vanuit gegaan dat een kijker zes seconden nodig heeft om twee volle regels te kunnen lezen. Maar de ondertiteling moet ook niet veel langer dan 6 seconden in beeld zijn, omdat dan de kans bestaat dat de kijker de ondertiteling opnieuw gaat lezen. Een hele korte ondertiteling moet minstens één seconde in beeld zijn, zodat de kijker deze kan lezen. Er moet dus een balans gevonden worden, en hier komt ook de timing van de ondertiteling bij kijken. De ondertitel moet verschijnen als het personage in de film begint met praten, en verdwijnen als deze spreker klaar is. Als meerdere sprekers snel achter elkaar spreken, zijn een aantal frames tussen de ondertitels nodig. Veel klanten hebben ook liever niet dat ondertitels over een verandering van shot heengaan, wat het ondertitelen nog lastiger maakt. 

Context 

Het voordeel bij het vertalen van een tekst is dat de lezers van de vertaling het origineel (in de meeste gevallen) niet lezen en de context alleen de tekst zelf is. Ondertiteling is een ander verhaal. Hier wordt de vertaling als het ware op het originele materiaal geplakt. Zowel het originele beeld als de originele audio is beschikbaar voor de kijker. De kijker in kwestie kan – als deze de taal van de audio ook begrijpt – de audio vergelijken met de vertaling, en het beeld kan door iedere kijker met de vertaling vergeleken worden. Het is daarom van belang dat de ondertiteling zo goed mogelijk past bij het beeld en de audio. Als iemand heel boos kijkt en klinkt in het origineel, is het vreemd als de ondertiteling een andere toon heeft. Ook als wat besproken wordt in beeld te zien is, moet dit kloppen met de ondertiteling. Als er in beeld een hond te zien is, kan er in de ondertiteling niet opeens een kat voorbijkomen. Zeker met gezegdes en (woord)grappen kan dit nog best lastig zijn. In een platte tekst kan een grap die in de vertaling niet werkt gewoon vervangen worden door een hele andere, maar als in het beeld een duidelijke verwijzing is naar een onderdeel van deze grap, dan kan dit niet. Zie het voorbeeld van The Big Bang Theory in het artikel How subtitling is different from translating texts van Mirjam van Dijk. 

Altijd anders 

Helaas is de wereld van de ondertiteling niet zwart-wit. De beperkingen verschillen per alfabet, per taal en per klant, en blijven ook steeds veranderen. Waar het aantal tekens per seconde vroeger minder was, wordt dit nu steeds meer omdat een groot deel van de kijkers liever alle gesproken tekst in de ondertiteling wil zien in plaats van een aangepaste, ingekorte versie. En in de tijd van streaming is dit ook geen enorm probleem, want als de kijker niet de hele ondertiteling kan lezen, dan kan er gewoon op pauze gedrukt worden of zelfs worden teruggespoeld. 

Al met al is het als ondertitelaar belangrijk dat je je bewust bent van de beperkingen, en dat deze kunnen verschillen. Wie hier rekening mee houdt, en natuurlijk de audio goed weet te vertalen, zal bij het ondertitelen geen problemen ervaren. Ook als kijker is het handig om je bewust te zijn van de beperkingen. Als je voortaan een film kijkt en denkt: “Wat een rare vertaling, dit zeggen ze niet!”, weet dan dat de ondertitelaar het zo goed mogelijk heeft willen vertalen en hier beperkt in is geweest. Ondertitelen is niet simpelweg vertalen, er komt veel meer bij kijken en dit vraagt soms om creatieve oplossingen.